Στη μηχανή του χρόνου - Από τον Μ. Κωνσταντίνο στον Ιουστινιανό

Η μηχανή του χρόνου ταξίδεψε τους μαθητές και τις μαθήτριες της Β' Γυμνασίου στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου και του Ιουστινιανού! Από τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης μέχρι τη Στάση του Νίκα, η βυζαντινή ιστορία "ζωντανεύει" μέσα από σελίδες ημερολογίου, διαλόγους και επιστολές, τις οποίες έγραψαν τα παιδιά αναλαμβάνοντας ρόλο πρωταγωνιστή, αυτόπτη μάρτυρα των ιστορικών γεγονότων ή αφανούς ήρωα.

Από το ημερολόγιο του Κωνσταντίνου Α΄

Αγαπητό μου ημερολόγιο, 

   Έφτασε επιτέλους η πολυπόθητη μέρα να εγκαινιάσω την Πόλη! Οι εργασίες έχουν ολοκληρωθεί, το Ιερόν Παλάτιον, το κτίριο της Συγκλήτου, τα δημόσια κτίρια, τα ισχυρά τείχη είναι έτοιμα! Ήρθαν και τα λαμπρά αγάλματα που περίμενα από την Αθήνα και τώρα κοσμούν την κεντρική πλατεία. Πρέπει να περάσω και από τον ιππόδρομο, για να ελέγξω πού τοποθετήθηκε η στήλη που ήρθε από τους Δελφούς. Η νέα μου πρωτεύουσα έχει την αίγλη που της ταιριάζει και θα λάμπει στα εγκαίνιά της! Είμαι πολύ ικανοποιημένος… 

   Θα δώσω εντολή να κρατήσουν σαράντα μέρες οι γιορτές! 'Ένα τέτοιο έργο πρέπει να τιμηθεί δεόντως… Νιώθω ότι η απόφασή μου να μεταφέρω την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας στην Ανατολή ήταν σωστή. Αυτή η πόλη θα μείνει στην ιστορία!

Τ. Βίκτωρας - Τ. Τάσος, Β4

Ήμουν κι εγώ εκεί… στα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης

Αγαπημένο μου ημερολόγιο, 

   Σήμερα, μετά από σαράντα ολόκληρες μέρες εορτασμών, κατά τις οποίες ο μεγάλος μας αυτοκράτορας Κωνσταντίνος επέδειξε με κάθε τρόπο σε μας, τους κατοίκους της πόλης του, την αυτοκρατορική του γενναιοδωρία, ολοκληρώθηκαν οι λαμπρές τελετές των εγκαινίων της Νέας Ρώμης. 

   Στο κέντρο της αγοράς του Κωνσταντίνου, στην κορυφή της στήλης που κατασκευάστηκε στο σημείο όπου ο αυτοκράτοράς μας είχε δει το θείο όραμα που τον καθοδήγησε να οριοθετήσει τη νέα πόλη, τοποθετήθηκε το άγαλμά του ως Ήλιου, αστραφτερό και καμωμένο από χρυσό! Τα επτά τύμπανα από πορφυρό γρανίτη έχουν μεταφερθεί από την Τροία, ενώ στα θεμέλια της στήλης άκουσα να λένε ότι τοποθετήθηκαν αντικείμενα ιδιαίτερης συμβολικής αξίας, τόσο για τους χριστιανούς όσο και για τους εθνικούς: η πέτρα την οποία είχε χτυπήσει ο Μωυσής για να αναβλύσει νερό στην έρημο, ψάθα από τα πανέρια με τα οποία οι μαθητές του Ιησού είχαν μεταφέρει τα ψωμιά και τα ψάρια στο θαύμα της Γαλιλαίας, αλλά και το Παλλάδιο, το άγαλμα της Αθηνάς που ο Αινείας είχε φέρει μαζί του στη Ρώμη από την Τροία. Η στήλη αυτή θα είναι ένα είδος φυλαχτού για την πόλη μας…

   Αφού παρακολουθήσαμε με δέος την τοποθέτηση του αγάλματος στην κορυφή της στήλης, πήγαμε όλοι στον Ιππόδρομο. Ο αυτοκράτορας ήταν ντυμένος με τη μεγαλοπρέπεια που ταίριαζε στην περίσταση. Μάλιστα, φορούσε κι ένα υπέροχο διάδημα, στολισμένο με πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Πριν από την έναρξη της αρματοδρομίας, στην αρένα μπήκε ένα άρμα, πάνω στο οποίο ήταν ένα εντυπωσιακό χρυσό άγαλμα του Κωνσταντίνου που κρατούσε ένα μικρότερο άγαλμα της Τύχης. Το άρμα το συνόδευε τμήμα της αυτοκρατορικής φρουράς με τελετουργικές και λαμπρές ενδυμασίες. Τι θαυμαστό θέαμα! Όλοι μείναμε με ανοιχτό το στόμα! Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο καλός μας αυτοκράτορας μοίρασε στον συγκεντρωμένο κόσμο νομίσματα που είχαν κοπεί ειδικά για την περίσταση, με την προσωποποίηση της πόλης και τη Νίκη.

   Αυτή τη μέρα δε θα την ξεχάσω ποτέ, όσο ζω… Είμαι ενθουσιασμένος και νιώθω πως είμαι πολύ τυχερός που κατοικώ σ’ αυτή τη σπουδαία πόλη! 

Χ. Κατερίνα, Β4

Διάλογος Ιουστινιανού - Θεοδώρας

ΝΙΚΑ! ΝΙΚΑ! ΝΙΚΑ!

Θεοδώρα: Ιουστινιανέ, τι γίνεται; Τι κραυγές είναι αυτές;

Ιουστινιανός: Οι Βένετοι και οι Πράσινοι εξεγέρθηκαν στον ιππόδρομο. Ξεσήκωσαν και τον λαό… Καταστρέφουν και καίνε τα πάντα. Ούτε η Αγία Σοφία δε γλύτωσε!

Θεοδώρα: Θεέ μου, βοήθησέ μας! 

Ιουστινιανός: Υπάρχουν και χειρότερα… Ανακήρυξαν τον Υπάτιο αυτοκράτορα.

Θεοδώρα: ΦΙΔΙ!

Ιουστινιανός: Αυτοκράτειρά μου, είμαστε περικυκλωμένοι και η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη! Φοβάμαι πως ήρθε το τέλος μας… Πρέπει να φύγουμε τώρα από το παλάτι, όσο είναι καιρός! 

Θεοδώρα: Τι είναι αυτά που λες, Ιουστινιανέ; Αν θέλεις, βέβαια, να σωθείς, δεν υπάρχει πιο εύκολο πράγμα. Χρήματα έχουμε πολλά∙ να και η θάλασσα, να και τα καράβια. Θέλεις όμως να σε θυμούνται σαν έναν φυγά, έναν δειλό; Όσο για μένα, να μη σώσω να ζω, αν δε φορώ τη βασιλική αυτή πορφύρα κι αν είναι να ’ρθει η μέρα που εκείνοι που θα με συναντούν δε θα λένε «Να η Αυτοκράτειρά μας»! Είναι προτιμότερο να πεθάνουμε ένδοξα αγωνιζόμενοι, παρά να ζήσουμε άδοξα…

Ιουστινιανός: Σοφά τα λόγια σου, Θεοδώρα. Ωστόσο,… δε θα είναι εύκολη η καταστολή της στάσης.

Θεοδώρα: Να είσαι αποφασιστικός και αμείλικτος, αυτοκράτορά μου!

Ιουστινιανός: Θα δώσω αμέσως εντολή να ετοιμαστεί ο στρατός!

Μ. Μαρία, Β2

Ήμουν κι εγώ εκεί... στη Στάση του Νίκα 

   Ήταν μία όμορφη μέρα. Ήμασταν με τον αδελφό μου στον Ιππόδρομο. Για μία μέρα είχαμε κι εμείς, ο απλός λαός της Κωνσταντινούπολης, την ευκαιρία να διασκεδάσουμε παρακολουθώντας τους αγώνες, χαζεύοντας τους μίμους, τους ακροβάτες, τα εξωτικά άγρια ζώα, να ξεχάσουμε τα βάσανά μας… Αλλά πώς; Όταν ανησυχείς αν θα έχεις ψωμί την επόμενη μέρα, ούτε ο ιππόδρομος δεν μπορεί να σε κάνει να ξεχαστείς. Φόροι, κι άλλοι φόροι, για να εξυπηρετείς εσύ, Ιουστινιανέ, τα φιλόδοξα σχέδιά σου.

   Ήταν επόμενο κάποια στιγμή ο λαός να αντιδράσει. Μόνο στον ιππόδρομο σε βλέπουμε, αυτοκράτορα… Το πλήθος ξεσηκώθηκε, φώναζε. Μαζί κι εμείς… Η φωνή μας δυνάμωσε και θέλαμε να ακουστεί παντού, σε όλη την Πόλη. «Νίκα, νίκα!». Ξεχυθήκαμε σαν ορμητικό ποτάμι από τον ιππόδρομο. Ναι, έγιναν καταστροφές, αλλά ποιος μπορεί να ελέγξει ένα αγριεμένο πλήθος;

   Κάποιοι είπαν ότι σχεδίαζες να το σκάσεις, σαν ένας δειλός. Κανένας άξιος αυτοκράτορας δε θα το σκεφτόταν αυτό... Τελικά βέβαια δεν έφυγες. Ήταν να γίνει το κακό…

   Πολλοί από τους εξεγερμένους εγκλωβίστηκαν στον ιππόδρομο. Μακελειό… Οι στρατιώτες σου έσφαζαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Αίμα. Θάνατος. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να ξεφύγουν, να σωθούν. Μάταια… Τους σκότωσαν όλους, αυτοκράτορα. Όλους…

   Βλέπεις, Ιουστινιανέ, κανένας Θεός δε θα ενέκρινε τον θάνατο τόσων ανθρώπων. Κανένας ικανός αυτοκράτορας δε θα έπνιγε στο αίμα το πρόβλημα, αντί να το λύσει. Τώρα χαίρεσαι… Η δύναμη των δήμων περιορίστηκε, η αυτοκρατορική εξουσία ενισχύθηκε, κανένας δεν τολμά να σου εναντιωθεί. Μαθαίνω πως ετοιμάζεις εκστρατείες, θέλεις «να αποκαταστήσεις τη ρωμαϊκή Οικουμένη»… 

   Γράφω για να ξεσπάσω την αγανάκτηση που με πνίγει… Πενθούμε τον αδελφό μου, που σφαγιάστηκε στον ιππόδρομο μαζί με τόσους άλλους.

Χ. Αριάδνη, Β4

Εντυπώσεις από τη Βασιλεύουσα - αγορά και Αγία Σοφία

Αγαπητέ μου φίλε Θεόδωρε,

   Σου γράφω από τη Βασιλεύουσα. Τι υπέροχη πόλη! Ο πατέρας μου κράτησε την υπόσχεσή του και με πήρε μαζί του στην Κωνσταντινούπολη. Μπορείς να φανταστείς την ανυπομονησία μου να επισκεφτώ για πρώτη φορά την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας μας!

   Με την είσοδό μας στην πόλη, ένιωσα πως έμπαινα σε έναν διαφορετικό κόσμο, έναν κόσμο βγαλμένο από παραμύθι. Πλήθος εμπόρων πουλούσαν ό,τι μπορείς να φανταστείς. Κάθε λογής ψάρια, όλων των ειδών τα μπαχαρικά, πολύτιμα υφάσματα και μεταξωτά, είδη πολυτελείας από τα πέρατα της γης! Η αγορά ήταν γεμάτη κόσμο. Ο αέρας μύριζε κανέλα και γαρίφαλο. Μαζί με τις μυρωδιές, η θαλασσινή αύρα του Βοσπόρου κι οι γλάροι που πετούσαν από πάνω μας δημιουργούσαν ένα μοναδικό σκηνικό.

   Αλλά περισσότερο κι από την αγορά με εντυπωσίασε η Αγία Σοφία. Η εκκλησία, που χτίστηκε μόλις μέσα σε πέντε χρόνια και δέκα μήνες από τους αρχιτέκτονες Ανθέμιο και Ισίδωρο, ορθώνεται μεγαλόπρεπη και επιβλητική. Είναι ένα μοναδικό έργο, που μαρτυρά το μεγαλείο του Ιουστινιανού και της βασιλείας του.

   Στο αίθριο είδαμε μία μαρμάρινη κρήνη, στην οποία είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ», που σημαίνει: «ξέπλυνε τις αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου». Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε το γεγονός ότι η φράση αυτή, αν αναγνωσθεί ανάποδα (από δεξιά προς τα αριστερά) αποδίδει τις ίδιες λέξεις, επομένως και το ίδιο νόημα.

   Αλλά και το εσωτερικού του ναού είναι υπέροχο! Το φως περνάει μέσα από τα παράθυρα στη βάση του τρούλου, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι αυτός δε στηρίζεται πουθενά, αλλά κρέμεται από τους ουρανούς. Οι τοίχοι λάμπουν σαν από χρυσάφι χάρη στις θαυμάσιες ψηφιδωτές εικόνες και κάθε άλλη επιφάνεια καλύπτεται από πολύχρωμα μάρμαρα!

   Όπως μου ανέφερε ο πατέρας μου χαρακτηριστικά, τα μάρμαρα των κιόνων και των ορθομαρμαρώσεων επιλέχτηκαν από όλες τις γωνιές της Μεσογείου, από τη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα. Έτσι, στο εσωτερικό του ναού είναι παρούσα όλη η αυτοκρατορία!

   Η Αγία Σοφία με μάγεψε, με μαγνήτισε. Το ίδιο συναίσθημα πιστεύω πως νιώθει κάθε επισκέπτης. Είμαι σίγουρος πως, όσοι αιώνες κι αν περάσουν, αυτή η εκκλησία δε θα χάσει την αίγλη της. Νιώθω τυχερός που την επισκέφτηκα, και εύχομαι στο μέλλον να μπορέσω να την επισκεφτώ ξανά. Μόνο αν τη δεις από κοντά θα καταλάβεις όλα όσα σου περιγράφω. Είναι ό,τι πιο εντυπωσιακό έχω αντικρίσει στη ζωή μου!

   Αύριο θα πάμε με τον πατέρα μου στον ιππόδρομο. Ανυπομονώ… Όταν γυρίσουμε στη Θεσσαλονίκη, θα έχω πολλά να σου πω!

   Προς το παρόν σε χαιρετώ, 

Ο φίλος σου Βησσαρίων

Α. Νίκος, Β2

Εντυπώσεις από τη Βασιλεύουσα - μια μέρα στον ιππόδρομο

Αγαπητέ μου Μάξιμε, 

   Σου γράφω από τη Βασιλεύουσα, την πιο υπέροχη πόλη που μπορείς να φανταστείς! Φτάσαμε το πρωί με τον πατέρα μου, που θέλει να αγοράσει εμπορεύματα από την αγορά της Πόλης. Ευτυχώς θα έχουμε και λίγο ελεύθερο χρόνο κάθε μέρα, κι έτσι πιστεύω πως θα προλάβουμε να δούμε αρκετά από τα πολλά αξιοθέατα που υπάρχουν εδώ... 

   Πρώτη μέρα στην Κωνσταντινούπολη, λοιπόν, και πήγαμε στον ιππόδρομο! Είναι τεράστιος και έχει σχήμα πετάλου.

Τέσσερα υπέροχα επιχρυσωμένα άλογα στέκονται περήφανα ψηλά, πάνω σε έναν πύργο...

   Όταν ήρθε η ώρα, οι δώδεκα πύλες του ιπποδρόμου άνοιξαν ταυτόχρονα και, παρά το γεγονός ότι το συγκεντρωμένο πλήθος ήταν μεγάλο, δε στριμωχτήκαμε, αλλά περάσαμε όλοι μέσα άνετα και γρήγορα. Στο κέντρο της αρένας είδαμε ένα χαμηλό φράγμα, γύρω από το οποίο γίνονται οι αρματοδρομίες, καθώς σε κάθε άκρο του ένας πάσσαλος οριοθετεί το σημείο στροφής.

   Ο αγώνας που παρακολουθήσαμε ήταν καταπληκτικός! Οι δήμοι ξεσήκωναν το πλήθος και οι φίλαθλοι υποστήριζαν τις ομάδες τους με πάθος. Αδύνατο να μείνεις αμέτοχος… Φωνάζαμε κι εμείς, η αδρεναλίνη μας είχε φτάσει στα ύψη! Απίστευτη εμπειρία! Τελικά, νίκησαν οι Βένετοι, αυτοί με τις ωραίες γαλάζιες στολές. 

   Είδαμε και τον Αυτοκράτορα! Καθόταν στο Κάθισμα, το θεωρείο από όπου παρακολουθεί τους αγώνες ο ίδιος και τα μέλη της οικογένειάς του. Έμαθα πως το κάθισμα συνδέεται με το Παλάτι με μια σπειροειδή σκάλα. Για φαντάσου! 

   Μετά τις αρματοδρομίες, κουρασμένοι και κατασκονισμένοι, χρειαζόμασταν οπωσδήποτε ένα καλό μπάνιο! Έτσι, επισκεφτήκαμε τα λουτρά του Ζευξίππου, που βρίσκονται πολύ κοντά στον ιππόδρομο. Εκεί να δεις μεγαλεία! Πλούσια διακόσμηση, με πλήθος αγαλμάτων, μωσαϊκών και προσωπογραφιών, και περιποίηση… βασιλική! 

   Κάπου εδώ πρέπει όμως να σ’ αφήσω, γιατί αύριο με περιμένει μια κουραστική μέρα… Θα πάμε με τον πατέρα μου στην αγορά της Πόλης κι έχουμε πολλή δουλειά. Ελπίζω βέβαια να βρούμε τον χρόνο να επισκεφθούμε και την περιβόητη Αγία Σοφία. Θα σου γράψω πάλι μόλις μπορέσω. 

   Δώσε τους χαιρετισμούς μου στους δικούς σου, 

Ο φίλος σου Στέφανος
Μ. Μαρία, Β2

Άλλοι/ες προτίμησαν τη ζωγραφική ή το κολάζ.

Αγία Σοφία

Κ. Μαριλένα, Β2

Ι. Άννα Μαρία, Β2

Μ. Μύρων, Β4