Στη μηχανή του χρόνου - Καποδίστριας

Σε ένα ταξίδι στον χρόνο, οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ΄ Γυμνασίου μεταφέρονται στην εποχή του Καποδίστρια και, σε ρόλο αυτόπτη μάρτυρα ή πρωταγωνιστή, γράφουν σελίδες ημερολογίου, επιστολές και αφηγήσεις - "μαρτυρίες" για σημαντικά ιστορικά γεγονότα της πολυτάραχης εκείνης ιστορικής περιόδου...

'Ημοπυν κι εγώ εκεί... στην άφιξη του Καποδίστρια στο Ναύπλιο

6 Ιανουαρίου 1828

   Σήμερα έζησα ένα ιστορικό γεγονός! Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας, έφτασε στο Ναύπλιο. Ξύπνησα πριν καλά-καλά ανατείλει ο ήλιος για να βρεθώ στο λιμάνι. Από νωρίς το πρωί η πόλη ήταν στολισμένη με σημαίες και γεμάτη κόσμο. Οι καμπάνες χτυπούσαν χαρμόσυνα και όλοι είχαν ένα βλέμμα ανυπομονησίας στα μάτια τους. Στο λιμάνι γινόταν χαμός… Δύσκολα έβλεπες ανάμεσα από όλα αυτά τα κεφάλια.

   Όταν ο Καποδίστριας έφτασε επιτέλους και πάτησε το πόδι του στο έδαφος του Ναυπλίου, κανονιοβολισμοί ακούστηκαν και το πλήθος άρχισε να ζητωκραυγάζει. Ήταν ντυμένος κομψά αλλά λιτά, με σοβαρή έκφραση στο πρόσωπό του και αρχοντικό περπάτημα. Τον υποδέχτηκαν ο Κολοκοτρώνης, ο Μιαούλης και άλλοι οπλαρχηγοί και πολιτικοί.

   Από εκεί, τον συνόδευσαν στον ναό του Αγίου Γεωργίου όπου ακολούθησε δοξολογία. Τόσο κόσμο μαζεμένο ποτέ δεν έχω ξαναδεί! Ο κυβερνήτης φίλησε το Ευαγγέλιο και ορκίστηκε να υπηρετήσει την πατρίδα. Συγκινήθηκα βλέποντάς τον… Εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως επιτέλους, μετά από τόσα χρόνια αγώνων, η πατρίδα μας βρήκε έναν άξιο ηγέτη.

   Μου έκανε εντύπωση που ο κόμης Καποδίστριας έβαλε στην άκρη τη βολή του για να έρθει εδώ στο Ναύπλιο και να αναλάβει μια τόσο δύσκολη αποστολή. Τα συναισθήματά μου είναι ανάμεικτα… Νιώθω χαρά, αλλά και αγωνία για το μέλλον. Πιστεύω ότι ο κυβερνήτης μας θα αναλάβει δράση και ελπίζω για το καλύτερο!

Δ. Βασιλική, Γ1

Λόγος του Ιωάννη Καποδίστρια στον λαό μετά την άφιξή του

Αγαπητοί μου συμπολίτες,

   Σήμερα, όταν έφτασα στο Ναύπλιο, η καρδιά μου γέμισε με προσδοκία και ελπίδα. Αυτός ο τόπος, που υπήρξε μάρτυρας των αγώνων και των θυσιών του λαού μας, τώρα μας καλεί να εργαστούμε για την αναγέννησή του. Η Ελλάδα, μετά από χρόνια σκλαβιάς, αναδύεται από τις στάχτες της και χρειάζεται τη στήριξη όλων μας.

   Εδώ, στο Ναύπλιο, θα οικοδομήσουμε τις βάσεις ενός νέου κράτους. Η σωστή διοίκηση και η ασφάλεια είναι τα πρώτα μας μελήματα. Επιβάλλεται να διασφαλίσουμε την ειρήνη και την τάξη, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν το νεοσύστατο κράτος μας. Κάθε πολίτης έχει ρόλο σε αυτή την προσπάθεια. Η συνεργασία μας είναι κρίσιμη.

   Η παιδεία, η δικαιοσύνη και η ανάπτυξη της οικονομίας είναι οι πυλώνες που θα στηρίξουν την Ελλάδα μας. Οι νέες γενιές πρέπει να εκπαιδευτούν ώστε να οδηγήσουν τη χώρα σε ένα καλύτερο μέλλον. Η γνώση είναι το όπλο μας και η μόρφωση το κλειδί για την πρόοδο.

   Ας ενωθούμε όλοι μαζί, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης ή καταγωγής. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που να πιστεύουν στο όραμά μας και να είναι έτοιμοι να αγωνιστούν γι’ αυτό. Η ελευθερία μας αποκτήθηκε με αίμα και θυσίες. Ας διασφαλίσουμε ότι οι θυσίες αυτές δε θα είναι μάταιες. Ας χτίσουμε ένα κράτος που θα είναι αντάξιο των προσδοκιών και των ονείρων μας!

Μ. Κατερίνα, Γ4

Κ. Κώστας, Γ4

Από το ημερολόγιο του Καποδίστρια

Αγαπητό ημερολόγιο,

   η άφιξή μου στην Ελλάδα με έχει γεμίσει με συγκίνηση, αλλά ταυτόχρονα και με βαθιά ανησυχία. Αντίκρισα μια τραγική κατάσταση... Θα έπρεπε μάλλον να το περιμένω, ωστόσο η εικόνα που είδα αποβιβαζόμενος στο λιμάνι της Αίγινας ξεπερνούσε κάθε φαντασία. Ένας σωρός ερειπίων! Με ελπίδα στα μάτια με υποδέχτηκε ο τόσο εξαντλημένος και φτωχός ελληνικός λαός. Νιώθω πως έχω το ιερό καθήκον να βοηθήσω τη χώρα μου να ορθοποδήσει…

   Είναι αλήθεια πως τα προβλήματα που έχω να αντιμετωπίσω είναι πολλά. Ληστές και πειρατές ασκούν τη δική τους εξουσία και ελέγχουν μεγάλες περιοχές, καταπατώντας τον νόμο, ενώ ακόμα παραμένει αιγυπτιακός στρατός στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο και τουρκικός στη Στερεά Ελλάδα. Σχεδιάζω λοιπόν να αναστείλω το σύνταγμα της Τροιζήνας και να συγκεντρώσω όλες τις εξουσίες στα χέρια μου. Είναι ο μόνος τρόπος για να διαχειριστώ την επείγουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα και να οργανώσω ένα κράτος από το μηδέν. Αυτό φοβάμαι ότι θα προκαλέσει αντιδράσεις… Θα ζητήσω την κήρυξη εθνοσυνέλευσης, για να επικυρωθούν οι αποφάσεις μου. Πρέπει όμως να ασχοληθώ και με τη συγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων για να απαλλάξω την Ελλάδα από τα εχθρικά στρατεύματα, αλλά και να αντιμετωπίσω την κακιά πληγή της ληστείας και της πειρατείας.

   Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι η οικονομία. Αλλά… ποια οικονομία; Ούτε ένα νόμισμα δεν έχει το ταμείο! Το σχέδιο λοιπόν είναι να δημιουργήσω ένα πρώτο κρατικό ταμείο, που θα στηριχθεί σε συνεισφορές Ελλήνων του εξωτερικού και φιλελλήνων. Α! Και φίλος μου ο Εϋνάρδος μπορεί να με βοηθήσει να κόψω νέο νόμισμα και να ιδρύσω την πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα. Βέβαια, πρέπει να σκεφτώ το όνομα του νομίσματός μας… Δεν έχω καταλήξει ακόμα, αλλά σκέφτομαι τον φοίνικα, για να συμβολίζει την αναγέννηση της Ελλάδας από τις στάχτες. Ωστόσο, για να έχουν αποτέλεσμα όλα αυτά είναι απαραίτητο να γίνουν και κάποιες περικοπές στις δαπάνες… Σίγουρα δε θα είναι εύκολο να γίνουν αποδεκτοί αυτοί οι περιορισμοί.

   Εννοείται πώς θα πρέπει να γίνει κάτι και για την εκπαίδευση. Σκοπεύω να ιδρύσω αλληλοδιδακτικά σχολεία. Αυτός, κατά τη γνώμη μου, είναι ο καλύτερος τρόπος μάθησης κάτω από τις παρούσες συνθήκες. Μας χρειάζονται σίγουρα και επαγγελματικά σχολεία, όπως και μια Γεωργική Σχολή. Πάνω απ’ όλα, τη δεδομένη στιγμή η εκπαίδευση πρέπει να παρέχει βασικές γνώσεις και επαγγελματική κατάρτιση. Εννοείται πως θα υπάρχουν και σχολεία γι’ αυτούς που θέλουν να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά για δικό μας πανεπιστήμιο δεν είναι ακόμα καιρός. Πώς να προχωρήσω στην ίδρυση πανεπιστημίου, όταν στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες είναι αναλφάβητοι;

   Το ξέρω ότι αυτό το πλάνο που έχω στο μυαλό μου θα είναι εξαιρετικά δύσκολο στην υλοποίησή του, αλλά δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να κάνει πίσω. Έχω αποφασίσει ότι θα κάνω ό,τι μπορώ για την πατρίδα και θα παλέψω όσο χρειαστεί για να μην απογοητεύσω τον πολύπαθο λαό μου. Ίσως να μην προλάβω να δω την Ελλάδα όπως την ονειρεύομαι, αλλά κάποιος πρέπει να βάλει τα θεμέλια…

Λ. Σόνια, Γ1

Λ. Ηλιάνα, Γ3

Δύο επιστολές του Ιωάννη Καποδίστρια

Αγαπητέ Εϋνάρδε,

   έφτασα στο Ναύπλιο και η εικόνα που αντίκρισα είναι αποκαρδιωτική. Η χώρα μου, η Ελλάδα, έχει υποστεί τεράστιες καταστροφές από τον πολύχρονο πόλεμο. Οι άνθρωποι είναι φτωχοί, κουρασμένοι και διχασμένοι, σημαδεμένοι από τις κακουχίες και τις απώλειες. Η αβεβαιότητα και η καχυποψία κυριαρχούν παντού, δηλητηριάζοντας τις σχέσεις και δυσχεραίνοντας κάθε προσπάθεια για πρόοδο. Νιώθω την τεράστια ευθύνη που έχω αναλάβει να βαραίνει τους ώμους μου…

   Οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, που παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Ελλάδα, ενδιαφέρονται περισσότερο για τα δικά τους συμφέροντα παρά για την ευημερία του ελληνικού λαού. Οι πολιτικές τους σκοπιμότητες και οι ανταγωνισμοί τους περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση, αφήνοντας την Ελλάδα ευάλωτη και εκτεθειμένη.

   Παρά τις δύσκολες συνθήκες, δεν μπορώ να επιτρέψω στην απελπισία να με καταβάλει. Βλέπω ακόμα σπίθες ελπίδας στα μάτια των ανθρώπων που συναντώ. Έχουν κουραστεί από τον πόλεμο, την ακυβερνησία και την αδικία, και διψούν για μια σταθερή και δίκαιη κυβέρνηση που θα τους προσφέρει ασφάλεια και προοπτικές για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή η λαχτάρα τους για αλλαγή και πρόοδο μου δίνει δύναμη και κουράγιο να συνεχίσω.

   Είμαι αποφασισμένος να αφιερώσω όλες μου τις δυνάμεις για να βοηθήσω τους Έλληνες να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Γνωρίζω ότι η δουλειά που έχω μπροστά μου είναι πολλή και γεμάτη προκλήσεις, αλλά με τη βοήθεια του Θεού και των φίλων μου, όπως εσύ, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια Ελλάδα ισχυρή, δίκαιη και ευημερούσα. Ξέροντας ότι όλα αυτά απαιτούν χρόνο, συνεργασία και αφοσίωση είμαι σίγουρος πως στο πρόσωπό σου θα βρω έναν πολύτιμο σύμμαχο.

Με φιλικούς χαιρετισμούς,

Ιωάννης Καποδίστριας

Β. Άγγελος, Γ1

Αγαπημένε μου Αυγουστίνε,

   η καρδιά μου είναι βαριά και το μυαλό μου γεμάτο σκέψεις. Με πίστη και αγάπη για το έθνος μας, δέχθηκα να αναλάβω τη διακυβέρνηση της Ελλάδας. Ήξερα πως δε θα ήταν εύκολο, όμως το χρέος μου με καλούσε. Από την ημέρα που πάτησα το πόδι μου στο Ναύπλιο, αφιέρωσα κάθε μου σκέψη στην ανόρθωση της πατρίδας. Μιας πατρίδας που έβγαινε τραυματισμένη από την επανάσταση και ζητούσε ελπίδα.

   Πήρα δύσκολες αποφάσεις. Περιόρισα τις τοπικές εξουσίες, προσπάθησα να φέρω πειθαρχία και ενότητα. Ήξερα πως θα προκαλέσω αντιδράσεις, αλλά το έκανα γιατί πάνω απ’ όλα με ενδιαφέρει το καλό του έθνους. Το κράτος μας είναι νέο, γεμάτο πληγές και ανεπάρκειες. Πιστεύω πως αυτό που χρειάζεται είναι μια ισχυρή κεντρική εξουσία. Η ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σταθερότητα…

   Κάποιοι με είδαν ως αυταρχικό… Τοπικοί προύχοντες αντιδρούν γιατί θίγω τα συμφέροντά τους και δεν εξυπηρετώ τις επιδιώξεις τους, αλλά το κοινό συμφέρον. Διανοούμενοι με φιλελεύθερες ιδέες, όπως ο κάποτε φίλος μου Αδαμάντιος Κοραής, με κατηγορούν πως θέλω να γίνω τύραννος. Αλλά εγώ δεν έχω καμία προσωπική φιλοδοξία για εξουσία. Θέλω μόνο να σώσω την Ελλάδα από το χάος και να την οδηγήσω στον δρόμο της εξέλιξής της σε ένα κράτος σύγχρονο, ευρωπαϊκό.

   Νιώθω πια τον κίνδυνο γύρω μου. Όσοι είχαν εξουσία πριν με βλέπουν σαν εμπόδιο. Οι Μαυρομιχαλαίοι με απειλούν, η Ύδρα βράζει. Δε φοβάμαι για μένα. Φοβάμαι για το έργο που θα μείνει μισό, αν φύγω…

   Αν κάτι μου συμβεί, σε παρακαλώ να συνεχίσεις εσύ. Μην αφήσεις την Ελλάδα να γυρίσει πίσω στο σκοτάδι.

Με αδελφική αγάπη,

Ιωάννης 

Α. Άγγελος, Γ3

Π. Τζέσικα, Γ4

Ήμουν κι εγώ εκεί... στη δολοφονία του κυβερνήτη

   Ήμουν εκεί, το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο… Ο ήλιος είχε μόλις ανεβεί πάνω από τα σπίτια της πόλης και είχε ακόμα δροσιά. Ο κόσμος ήταν λίγος και η ατμόσφαιρα γαλήνια. Όλα έμοιαζαν ήσυχα, τίποτα δεν προμήνυε αυτό που ερχόταν…

   Είδα τον κυβερνήτη, τον Ιωάννη Καποδίστρια, να πλησιάζει με σταθερό βήμα. Ερχόταν να παρακολουθήσει κι αυτός τη λειτουργία, όπως έκανε κάθε Κυριακή. Τον ξεχώριζες εύκολα, καθώς φορούσε το σκούρο του πανωφόρι και κρατούσε το καπέλο του στο χέρι. Το βλέμμα του ήταν σοβαρό και σκεπτικό, όπως πάντα. Μόνο ο μονόχειρας σωματοφύλακάς του τον ακολουθούσε διακριτικά.

   Λίγο πριν μπει στην εκκλησία, αντίκρισε τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη. Προς στιγμήν στάθηκε… Ίσως θυμήθηκε τις προειδοποιήσεις των συνεργατών του πως κάποιοι από την αντιπολίτευση σχεδίαζαν να τον δολοφονήσουν, αποφάσισε όμως να μην οπισθοχωρήσει. Όταν όμως ο Καποδίστριας πλησίασε τους Μαυρομιχαλαίους, έγινε το κακό! Ο Κωνσταντίνος σήκωσε το πιστόλι του και πυροβόλησε τον άτυχο κυβερνήτη στο κεφάλι. Εκείνος έκανε ένα βήμα προς την πόρτα, σαν να ήθελε να κρατηθεί, αλλά λύγισε. Έπεσε βαριά πάνω στο πέτρινο πλακόστρωτο. Το καπέλο του κύλησε πιο πέρα και ένα ρυάκι αίματος άρχισε να απλώνεται δίπλα του. Ο Γεώργιος έτρεξε και τον μαχαίρωσε, για να είναι βέβαιος πως δε θα σηκωθεί…

   Ο κυβερνήτης μας ξεψύχησε μπροστά μου, χωρίς να μπορώ να αντιδράσω. Όλα έγιναν μέσα σε μια στιγμή! Για ένα ατελείωτο λεπτό όλοι στέκονταν ακίνητοι και μουδιασμένοι. Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει τι είχε γίνει… Μετά πολλοί έβαλαν τις φωνές και επικράτησε πανικός. Άκουσα τον σωματοφύλακα του Καποδίστρια να πυροβολεί. Κάποιοι όρμησαν να κυνηγήσουν τους δολοφόνους, που είχαν φύγει τρέχοντας, ενώ άλλοι προσπάθησαν να βοηθήσουν τον κυβερνήτη. Ήταν όμως αργά…

   Γύρισα στο σπίτι μου συγκλονισμένος… Σκεφτόμουν πως η φυλάκιση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ήταν σίγουρα η αφορμή για να ξεκινήσει το σχέδιο της δολοφονίας του κυβερνήτη μας. Αλλά και η Αγγλία και η Γαλλία τον δεν τον είχαν πάρει με καλό μάτι, γιατί υποπτεύονταν ότι είναι όργανο της Ρωσίας. Πολλοί τον κατηγόρησαν και τον πολέμησαν, αλλά ο Καποδίστριας αγωνίστηκε για την Ελλάδα, και η Ελλάδα τον πλήρωσε με αίμα.

   Ήμουν εκεί και είδα με τα μάτια μου τον θάνατο ενός σπουδαίου ανθρώπου. Ήταν μια μέρα που σημάδεψε τη μοίρα του τόπου μας και θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μου για πάντα…

Γ. Γιώργος, Γ1

Λ. Σόνια, Γ1

Σκέψεις του Γεώργιου Μαυρομιχάλη

27 Σεπτεμβρίου 1831

   Σήμερα το χέρι μου έσταξε αίμα. Το αίμα του Κυβερνήτη… Δε χαίρομαι, μα νιώθω πως έπραξα το καθήκον μου.

   Ο Ιωάννης Καποδίστριας, με όλη του τη μόρφωση και τις καλές προθέσεις, δεν ήρθε να κυβερνήσει. Ήρθε να επιβληθεί... Παραμέρισε τους αγωνιστές και φυλάκισε τον πατέρα μου, τον Πετρόμπεη, που τόσες θυσίες έκανε για την επανάσταση του γένους. Μας αφαίρεσε τη φωνή μας! Αγνόησε τους τοπικούς θεσμούς και αυτούς που έδωσαν το αίμα τους στον αγώνα. Δεν είδε ανθρώπους. Είδε εμπόδια στο όραμά του. Μα αυτή η χώρα δεν είναι Ευρώπη και ούτε θα γίνει σε μια στιγμή με το έτσι θέλω ενός ανθρώπου…

   Δεν πιστεύω πως σκότωσα έναν σωτήρα. Σκότωσα έναν άνθρωπο που ξέφυγε από τον ρόλο του. Ας με κρίνει η ιστορία… Εγώ έπραξα για την ελευθερία, όπως την καταλαβαίνουμε εμείς οι Μανιάτες,

Γ. Αθανασία, Γ1