Στη μηχανή του χρόνου - Η εποχή της μεγάλης ακμής του Βυζαντίου

Η μηχανή του χρόνου ταξίδεψε αυτή τη φορά τους μαθητές και τις μαθήτριες της Β' Γυμνασίου στην εποχή της μεγάλης ακμής του Βυζαντίου! Από την αποκατάσταση των εικόνων και την ίδρυση της σχολής της Μαγναύρας μέχρι τον εκχριστιανισμό των σλαβικών λαών και των Ρώσων, η βυζαντινή ιστορία "ζωντανεύει" μέσα από επιστολές, αφηγήσεις - "μαρτυρίες", διαλόγους ή σελίδες ημερολογίου που έγραψαν τα παιδιά, αναλαμβάνοντας ρόλο αυτόπτη μάρτυρα των ιστορικών γεγονότων, πρωταγωνιστή ή αφανούς ήρωα.

Μια επιστολή μετά την Οικουμενική σύνοδο του 787

Αγαπητέ Νικηφόρε,

   Σήμερα, μετά από απόφαση της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου που συγκάλεσε η αυτοκράτειρά μας, η Ειρήνη η Αθηναία, ανακοινώθηκε η πανηγυρική αποκατάσταση των εικόνων. Έγινε βέβαια και η απαραίτητη διευκρίνιση ότι στις εικόνες αποδίδεται μόνο τιμητική προσκύνηση, ότι η τιμή δεν αποδίδεται στο αντικείμενο ή το υλικό, αλλά στο εικονιζόμενο ιερό πρόσωπο. Οι εικονομάχοι φυσικά αντέδρασαν, αλλά αυτό δεν επηρέασε τη στάση της αυτοκράτειρας… 

   Η ελληνική πνευματική παράδοση, που ευνοεί την απόδοση της θείας μορφής, νίκησε την ανεικονική ασιατική παράδοση, που είχε επηρεάσει τους Ισαύρους! Ίσως τώρα το κράτος με την εκκλησία να μπορέσουν επιτέλους να συνεργαστούν αρμονικά… Μακάρι, γιατί αυτή η κατάσταση, με τις αδιάκοπες συγκρούσεις και διαμάχες, έπρεπε να σταματήσει!

   Μένει να δούμε αν αυτό θα είναι το οριστικό τέλος της εικονομαχίας…

Σε χαιρετώ, 

Ο φίλος σου Φιλόθεος

Λ. Θεανώ, Β2

Ειρήνη η Αθηναία

Κ. Στέλλα, Β2

Σκέψεις ενός πολίτη της Κωνσταντινούπολης μετά την αναστήλωση των εικόνων 

   Επιτέλους, μετά από μακροχρόνιες διαμάχες, η ισορροπία στην εκκλησία μας αποκαταστάθηκε! Οι ακρότητες των εικονομάχων, οι διώξεις των εικονόφιλων, οι καταστροφές των μονών θα σταματήσουν! Τόσον καιρό ζούσαμε σε ένα κλίμα αμφισβήτησης και φόβου… Ομολογώ ότι κι εγώ προβληματίστηκα αρκετά με το ζήτημα των εικόνων και με το ερώτημα μήπως τελικά, λατρεύοντάς τις, είμαστε λίγο ή πολύ ειδωλολάτρες. Εξάλλου, ένας από τους λόγους που είχε εξαπλωθεί το κίνημα της εικονομαχίας ήταν οι υπερβολές και οι δεισιδαιμονίες που εκδηλώνονταν γύρω από τη λατρεία των εικόνων. Ωστόσο, δεν μπόρεσα ποτέ να φανταστώ τη χριστιανική θρησκεία χωρίς τις εικόνες, που κι αυτές αποτελούν σύμβολα της πίστης μας, και ήμουν σίγουρος ότι αποκλείεται να συνδέονται με τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες του στρατού μας στο πεδίο της μάχης. Η ανακοίνωση της οριστικής αποκατάστασής τους από την αυγούστα Θεοδώρα ήρθε σαν ανακούφιση του κόσμου από ένα πρόβλημα που πραγματικά συντάραξε το Βυζάντιο. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν οι πανηγυρισμοί και η ενθουσιώδης αντίδραση των πιστών, που πλημμυρίζουν τις πλατείες της Πόλης…

   Είμαι βαθιά συγκινημένος… Η αναστήλωση των εικόνων αποτελεί μία λαμπρή νίκη της ορθόδοξης εκκλησίας, η οποία θα μείνει στην ιστορία της!

Π. Γιώργος - Π. Ίκαρος, Β3

Αυγούστα Θεοδώρα

Σ. Μαρία, Β3

Επιστολή του Λέοντα φιλόσοφου προς τον Καίσαρα Βάρδα

Αγαπητέ Καίσαρα Βάρδα, 

   Επιθυμώ καταρχήν να σας εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για την τιμή που μου κάνατε, να αναλάβω τη θέση του διευθυντή της σχολής της Μαγναύρας. Επειδή γνωρίζω ότι σας ενδιαφέρει, θα ήθελα να σας ενημερώσω σχετικά με τις προόδους μας. Πρόσφατα στο πανεπιστήμιό μας στα ήδη υπάρχοντα τμήματα της φιλοσοφίας, της γεωμετρίας και της γραμματικής προστέθηκε ένα νέο εξαιρετικό τμήμα, αυτό της αστρονομίας. Σκέφτομαι να βάλω επικεφαλής των επιμέρους τμημάτων κάποιους από τους καλύτερους μαθητές μου, με τη σύμφωνη δική σας γνώμη, βέβαια…

   Σας ευχαριστώ, τόσο για την υλική σας υποστήριξη ως προς την κάλυψη των αναγκών της σχολής, όσο και για την ηθική σας συμπαράσταση, καθώς ενθαρρύνετε ακούραστα τις κλίσεις των φοιτητών μας. Ελπίζω η σχολή μας να αποτελέσει κέντρο πνευματικής δραστηριότητας και φυτώριο φωτισμένων ανθρώπων…

Με βαθιά εκτίμηση, 

Λέων ο φιλόσοφος 

Μ. Γιάννης, Β3

Οι πρωταγωνιστές μιλούν… - Φώτιος

   Ήρθε η στιγμή που περίμενα! Η ίδρυση της σχολής της Μαγναύρας και η έντονη πνευματική δραστηριότητα που έχει αναπτυχθεί γύρω από αυτήν προσφέρουν σε εμάς, τους λάτρεις της αρχαιοελληνικής γραμματείας, ένα γόνιμο έδαφος για φιλολογική μελέτη και εργασία. Ο Λέων ο φιλόσοφος, ο διευθυντής της σχολής, είναι ένας φωτισμένος πνευματικός άνθρωπος, τον ξέρω… Ώρα να στρωθώ κι εγώ στη δουλειά! Σκοπεύω να στραφώ σε λιγότερο γνωστά έργα, για τα οποία οι σύγχρονοί μου δεν έχουν σαφή εικόνα. Μακάρι μέσα από το συγγραφικό έργο μου να μοιραστούν και άλλοι την αγάπη μου για τα ελληνικά γράμματα…

Ο. Αμαλία, Β3

Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος αναλαμβάνουν τον εκχριστιανισμό των Μοραβών 

Κωνσταντινούπολη, 862 μ.Χ.

Στο παλάτι, στην αίθουσα του θρόνου, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ βαδίζει νευρικά πάνω-κάτω, ενώ ο Πατριάρχης Φώτιος τον κοιτά συλλογισμένος. Οι άνθρωποι του παλατιού αναγγέλλουν την άφιξη των αδελφών Μεθόδιου και Κωνσταντίνου…

Μεθόδιος: Σεβαστέ αυτοκράτορα και Άγιε Πατέρα, υπακούσαμε άμεσα στην πρόσκλησή σας…

Κωνσταντίνος: Ποιο είναι το επείγον ζήτημα, για το οποίο μας καλέσατε με τόση μυστικότητα;

Μιχαήλ Γ΄: Και οι δύο είστε από τους πιο έμπειρους διπλωμάτες του παλατιού, γλωσσομαθείς και μορφωμένοι. Γι’ αυτό σκεφτήκαμε μαζί με τον Πατριάρχη να σας αναθέσουμε ένα δύσκολο έργο, με μεγάλη πολιτιστική, αλλά και πολιτική σημασία…

Πατριάρχης Φώτιος: Τέκνα μου, αποφασίσαμε να σας στείλουμε στο βασίλειο της Μοραβίας.

Μιχαήλ Γ΄: Ο βασιλιάς Ραστισλάβος μάς ζήτησε να εκχριστιανίσουμε τον λαό του, να του διδάξουμε την αληθινή πίστη.

Κωνσταντίνος: Μεγάλη μας τιμή, αλλά και βαριά ευθύνη… 

Μεθόδιος: Γνωρίζουμε καλά τη σλαβική γλώσσα και σ’ αυτήν θα κηρύξουμε τον λόγο του Θεού στους Μοραβούς. Κάθε λαός έχει το δικαίωμα να λατρεύει τον Θεό στη μητρική του γλώσσα!

Μιχαήλ Γ΄: Σας εμπιστευόμαστε… Αλήθεια, πότε μπορείτε να ξεκινήσετε; Οι απεσταλμένοι του Ραστισλάβου περιμένουν την απάντησή μου, για να σας συνοδεύσουν στο ταξίδι ως τη χώρα τους.

Μεθόδιος: Λίγες ημέρες μας αρκούν για να προετοιμαστούμε. Μπορούμε να ξεκινήσουμε στο τέλος της εβδομάδας.

Πατριάρχης Φώτιος: Με τη βοήθεια του Θεού, θα τα καταφέρετε!

Μιχαήλ Γ΄: Θα σας δώσω μία επιστολή για τον βασιλιά Ραστισλάβο και θα έχετε στη διάθεσή σας ό,τι χρειαστείτε. Καλό ταξίδι και καλή επιτυχία στο ιεραποστολικό σας έργο!

Μ. Γιώργος, Β2

Από το ημερολόγιο του Ρώσου ηγεμόνα Βλαδίμηρου

Αγαπητό ημερολόγιο,

   Η Χερσώνα είναι πια δική μας! Τώρα οι Βυζαντινοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να δεχτούν τον γάμο μου με την πριγκίπισσα Άννα… Ξέρω πως με θεωρούν βάρβαρο, όμως αυτός ο γάμος πρέπει να γίνει. Θα βαφτιστώ χριστιανός, και ένα ολόκληρο έθνος θα δεχτεί τον Χριστιανισμό μαζί μου… 

   Δε θέλω να είμαι για τον λαό μου απλά ένας ακόμη ηγεμόνας. Θα γίνω ο άνθρωπος που θα φέρει για πρώτη φορά τη Ρωσία σε επαφή με την Ορθοδοξία και τον βυζαντινό πολιτισμό!

Π. Βύρων - Ο. Γιώργος, Β3

Από το ημερολόγιο της πριγκίπισσας Άννας

Αγαπημένο μου ημερολόγιο, 

   Σήμερα τα αδέλφια μου μου μίλησαν για τον γάμο μου… Με δίνουν στον ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο, έναν βάρβαρο ειδωλολάτρη! Πρέπει να εγκαταλείψω το παλάτι και να ζήσω μαζί του σε μια ξένη μακρινή χώρα...

   Όταν άκουσα τα νέα, δάκρυα πλημμύρισαν τα μάτια μου. Δεν μπορούσα να το πιστέψω! Ο Βασίλειος άρχισε να μου λέει πόσο σημαντικό θα ήταν για το Βυζάντιο να επιτύχει μια εμπορική, θρησκευτική και στρατιωτική σύμπλευση με την ηγεμονία του Κιέβου. Προφανώς, κι εγώ είμαι μέρος αυτής της συμφωνίας, που θα σφραγιστεί, όπως τόσες άλλες φορές, με έναν γάμο… Ο άλλος μου αδελφός, ο Κωνσταντίνος, προσπάθησε να με καθησυχάσει, λέγοντας πως ο Βλαδίμηρος είχε αποφασίσει να βαφτιστεί χριστιανός και πως όλη η Ρωσία θα γίνει ορθόδοξη με τον δικό μας γάμο. 

   Παρά τις διαβεβαιώσεις των αδελφών μου, είμαι πολύ ταραγμένη και πικραμένη… Δεν μπορώ να πάψω να κλαίω. Έχω ακούσει πως το Κίεβο δεν έχει καμία σχέση με την ωραία μας Βασιλεύουσα, πως δεν είναι παρά ένα μεγάλο χωριό, γεμάτο λάσπες και καλύβες. Αναρωτιέμαι πώς θα μπορέσω να ζήσω μακριά από την πατρίδα μου, τους δικούς μου ανθρώπους… Θα μου φέρονται άραγε όπως αρμόζει σε μια Πορφυρογέννητη; Και ο μέλλων σύζυγός μου… είναι όμορφος; Θα μπορέσει να με αγαπήσει; Και, κυρίως, θα μπορέσω να τον αγαπήσω εγώ; Προσπαθώ να σταματήσω να σκέφτομαι…

   Η γυναίκα δεν ορίζει τη μοίρα της… Πρέπει λοιπόν κι εγώ να αποδεχτώ το πεπρωμένο μου. Δεν έχω άλλη επιλογή…

Κ. Άρτεμις, Β2

Ο γάμος Βλαδίμηρου - Άννας μέσα από τη ματιά ενός αυτόπτη μάρτυρα

Αγαπητέ μου φίλε Θεόδωρε, 

   Έχω καιρό να σου γράψω, και έχουν μεσολαβήσει τόσο πολλά… 

   Όπως μάλλον γνωρίζεις, ο Βασίλειος, ο αυτοκράτοράς μας, είχε ζητήσει βοήθεια από τον Ρώσο ηγεμόνα Βλαδίμηρο, προκειμένου να αντιμετωπίσει την εξέγερση των δυνατών που απειλούσαν τον θρόνο του. Ίσως όμως δεν ξέρεις πως, για να τον πείσει να δεχτεί, του υποσχέθηκε να του δώσει για σύζυγο την αδελφή του Άννα. Όλα καλά ως εδώ, μόνο που ο Βασίλειος «ξέχασε» την υπόσχεσή του… Ο Βλαδίμηρος δεν έχασε χρόνο. Κατέλαβε τη Χερσώνα και απειλούσε ότι θα στραφεί εναντίον της Κωνσταντινούπολης! Μη θέλοντας άλλες φασαρίες, ο Βασίλειος έδωσε τελικά τη συγκατάθεσή του για τον γάμο, υπό τον όρο όμως ότι ο Βλαδίμηρος θα γίνει χριστιανός. Αυτός πάλι δέχτηκε αμέσως, κι εδώ που τα λέμε, αυτό του έλειπε, να μη δεχτεί! Ο γάμος του με την Άννα θα του δώσει κύρος και αίγλη, αφού καμία Πορφυρογέννητη μέχρι τώρα δεν παντρεύτηκε ποτέ βάρβαρο!

   Που λες, φίλε μου, είχα την τύχη να είμαι ένας από τους υπηρέτες που συνόδευσαν την ακολουθία της πριγκίπισσας στη Χερσώνα! Μαζί με πολλούς άλλους, αξιωματούχους αλλά και απλούς ανθρώπους του λαού, παρακολούθησα πρώτα τη βάπτιση του Βλαδίμηρου από τον επίσκοπο Χερσώνας και τους ιερείς της Άννας. 

   Αμέσως μετά ακολούθησε η γαμήλια τελετή με όλη τη λάμψη και τη μεγαλοπρέπεια που ταίριαζε στην περίσταση… Ούτε συζήτηση, ήταν ο γάμος της χρονιάς! Ο Βλαδίμηρος έβγαλε τον άσπρο χιτώνα, με τον οποίο βαφτίστηκε, και φόρεσε μια επιβλητική στολή. Όσο για την πανέμορφη πριγκίπισσά μας, άστραφτε ολόκληρη μέσα στο χρυσοκέντητο πορφυρό της φόρεμα. 

   Κατά τη διάρκεια της τελετής όμως ήταν φανερό πως η Άννα έμοιαζε χαμένη στις σκέψεις της. Φαινόταν να μη θέλει αυτόν τον γάμο. Ήταν σαν να θυσιάζεται για το καλό της αυτοκρατορίας... Ωστόσο, όλοι λέγαμε πως, βάρβαρος ή όχι, ομορφάντρας είναι ο Βλαδίμηρος, ψηλός κι εντυπωσιακός, και πως τέτοιο ταιριαστό και λαμπερό ζευγάρι δεν έχουμε ξαναδεί. Άσε που για να παντρευτεί την Άννα χώρισε όλες τις άλλες του γυναίκες και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό! 

   Μετά τον γάμο, έγινε και η ομαδική βάπτιση των Ρώσων στον Δνείπερο. Πλήθος κόσμου στριμωχτήκαμε και τεντώναμε τα κεφάλια μας, για να δούμε εκατοντάδες Ρώσους που περίμεναν τη σειρά τους για να βαπτιστούν στα κρύα νερά του ποταμού. Ήταν συγκινητική η στιγμή που αυτοί οι βάρβαροι άνθρωποι εντάχθηκαν στους κόλπους της εκκλησίας μας…

   Καλέ μου φίλε, πραγματικά ελπίζω πως αυτή η κίνηση καλής θέλησης και από τις δύο πλευρές θα βοηθήσει την αυτοκρατορία μας… Πάντως, όλα αυτά που είδα με τα μάτια μου δε θα τα ξεχάσω ποτέ, όσα χρόνια κι αν περάσουν!

Σε ασπάζομαι,

Βησσαρίων

Μ. Μαριέλα, Β2

Ένας από τους Ρώσους που βαφτίστηκαν στον Δνείπερο αφηγείται…

Χερσώνα, 989

   Ακόμα δεν το έχω καλά καλά συνειδητοποιήσει… Πριν από λίγο έγινα επίσημα χριστιανός! Ενθουσιασμός και συγκίνηση με πλημμυρίζει…

   Σήμερα ο ηγεμόνας μας, ο Βλαδίμηρος, αφού βαφτίστηκε κι αυτός, παντρεύτηκε την Άννα, αδελφή του βυζαντινού αυτοκράτορα Βασίλειου. Έχει καιρό που ο Βασίλειος είχε τάξει στον Βλαδίμηρο να του δώσει το χέρι της αδελφής του, αν τον βοηθούσε με τα εσωτερικά προβλήματα του κράτους του. Παρόλο όμως που ο ηγεμόνας μας τον βοήθησε, αυτός δεν κράτησε την υπόσχεσή του… Τη θυμήθηκε βέβαια όταν καταλάβαμε τη Χερσώνα! Έτσι ο γάμος τελικά έγινε, αφού ο Βλαδίμηρος αποδέχτηκε το αίτημα του Βασίλειου να βαφτιστεί χριστιανός ο ίδιος και εμείς, ο λαός του. Μετά τον λαμπρό βασιλικό γάμο, εγώ, μαζί με όλη την οικογένειά μου και πολλούς άλλους συμπατριώτες μου, βαφτιστήκαμε ομαδικά στον ποταμό Δνείπερο. 

   Πιστεύω πως ήταν σωστή η απόφασή μου να ακολουθήσω το παράδειγμα του ηγεμόνα μου. Αυτός ξέρει τι είναι καλύτερο για τον λαό μας…

Μ. Πέτρος, Β3

Άλλοι/ες προτίμησαν το κόμικς...

Δεύτερη φάση της εικονομαχίας (815 - 843)

Π. Γιάννης, Β3

Άννα και Βλαδίμηρος

Μ. Γωγώ, Β2