Η ελληνική επανάσταση μέσα από τη ζωγραφική

Στο κλίμα της πολυτάραχης ελληνικής επανάστασης, οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ΄ Γυμνασίου παρουσιάζουν τους πίνακες της ενότητας 8 του σχολικού βιβλίου, τους σχολιάζουν και εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους...

Θ. Βρυζάκης. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της επανάστασης ( φανταστική σύνθεση)

   Στον πίνακα του Θ. Βρυζάκη βλέπουμε τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ευλογεί τη σημαία της επανάστασης. Τον περιστοιχίζει πλήθος Ελλήνων, που έχουν το δεξί τους χέρι υψωμένο σαν να ορκίζονται. Ο αγωνιστής που κρατάει τη σημαία είναι γονατισμένος, δείχνοντας τον σεβασμό του προς αυτήν. Μπορούμε να διακρίνουμε στα αριστερά έναν αγωνιστή με το χέρι στην καρδιά και το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό, σαν να προσεύχεται. Βλέπουμε πως η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα φορτισμένη και οι Έλληνες απευθύνονται στον Θεό για να τους βοηθήσει στον αγώνα τους. Ο ζωγράφος αποδίδει με επιτυχία την ιερότητα της στιγμής και την προθυμία των Ελλήνων να δώσουν ακόμα και τη ζωή τους για την απελευθέρωση της πατρίδας. Ο πίνακας μου δημιουργεί έντονα συναισθήματα. Νιώθω μεγάλη περηφάνια και σεβασμό γι’ αυτούς τους ήρωες που θυσιάστηκαν για την ελευθερία...

Κ. Απόστολος, Γ2

Ν. Λύτρας. Η ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο από τον Κ. Κανάρη και άνδρες του.

  Ο πίνακας απεικονίζει την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο από τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Σε πρώτο πλάνο βλέπουμε μέσα σε μια βάρκα τους Έλληνες να κωπηλατούν με δύναμη, καθώς προσπαθούν να απομακρυνθούν από το τουρκικό πλοίο που φαίνεται να καίγεται στο βάθος. Δυο από τους άνδρες χαιρετούν θριαμβευτικά, και μάλιστα ο ένας από αυτούς κρατά ένα κόκκινο μαντίλι. Στο φόντο πυκνός καπνός βγαίνει από το φλεγόμενο πλοίο, ενώ ξεχωρίζει με έντονο κόκκινο η τουρκική σημαία. 

   Ο ζωγράφος, με τα σκοτεινά χρώματα που χρησιμοποιεί στον πίνακα και ειδικότερα στα νερά της θάλασσας και στον ουρανό, θέλει να μας δείξει πόσο επικίνδυνο ήταν αυτό το εγχείρημα. Επίσης, η αντίθεση της μεγάλης ναυαρχίδας με τη μικρή βάρκα των αγωνιστών προβάλλει τη γενναιότητά τους. 

   Ο πίνακας αποδίδει την αδρεναλίνη και την ένταση που επικρατούσε εκείνη τη στιγμή. Μας δημιουργεί συναισθήματα συγκίνησης, αλλά και περηφάνιας για τους τολμηρούς άνδρες που διακινδύνευσαν τη ζωή τους για την πατρίδα και την ελευθερία. Επίσης, θαυμάζουμε το θάρρος και τις ικανότητές τους που οδήγησαν στη νίκη. 

Κ. Πελαγία, Γ2

   Με το έργο του αυτό ο Νικηφόρος Λύτρας, εμπνεόμενος από το ρομαντικό κίνημα, αποτυπώνει τον ηρωισμό των εξεγερμένων, μεταφέροντας κάτι από αρχαιοελληνική αίγλη. 

   Το συμβάν που αποδίδει ο καλλιτέχνης εκτυλίσσεται νύχτα, με τις λάμψεις της ανατίναξης να σκίζουν το σκοτάδι. Ο Λύτρας συνδέει το θέμα του με τον αρχαίο κόσμο, πράγμα που φαίνεται στην κίνηση και την απόδοση των μορφών. Ακόμα και το μαντήλι που έχουν δεμένο στο κεφάλι τους οι μπουρλοτιέρηδες φέρνει στο μυαλό στεφάνι από δάφνη. Οι αγωνιστές εξάλλου είναι το αληθινό θέμα του καλλιτέχνη, καθώς βρίσκονται σε πρώτο πλάνο, κυρίαρχοι της κατάστασης, έχοντας πετύχει απόλυτα τον στόχο τους να πυρπολήσουν την τουρκική φρεγάτα. 

   Καταλήγοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο πίνακας επιβάλλεται δημιουργώντας έντονα συναισθήματα στον θεατή του και μεταφέροντάς τον στην καρδιά του επεισοδίου, που είναι και ένα από τα γνωστότερα της ελληνικής επανάστασης. Η εικαστική αρμονία του πίνακα, αλλά και η χρωματική του πανδαισία συνεργάζονται ώστε να αναδείξουν την ένταση της στιγμής, μιας στιγμής δόξας για τους Έλληνες.

Κ. Στελλίνα, Γ2

Θ. Βρυζάκης. Η έξοδος του Μεσολογγίου

   Ο πίνακας αυτός αποτυπώνει με πολύ παραστατικό και γλαφυρό τρόπο τη δραματική στιγμή κατά την οποία οι πολιορκημένοι Μεσολογγίτες επιχειρούν την ηρωική τους έξοδο. Τα πρόσωπα και οι κινήσεις τους δείχνουν την απόφασή τους να νικήσουν ή να πεθάνουν. Μαζί με τους αγωνιστές, οι γυναίκες και τα παιδιά τους δηλώνουν το αμετάκλητο της απόφασης αυτής. Στο κέντρο του πίνακα, πάνω σε ένα στενό γεφυράκι, δεσπόζουν οι Έλληνες με τη σημαία τους να ανεμίζει, δίνοντάς τους θάρρος, και τα σπαθιά τους στα χέρια. Όλα δηλώνουν την αποφασιστικότητα, τη γενναιότητα και τον ηρωισμό τους. Τριγύρω εικονίζονται νεκροί και τραυματίες, εντείνοντας τα συναισθήματα συμπαράστασης και ταύτισης του θεατή με τους Μεσολογγίτες. Πίσω τους το Μεσολόγγι μόλις που ξεχωρίζει. Μπαρουτοκαπνισμένο και αχνό, δηλώνει το άπιαστο όνειρο για μια ειρηνική ζωή. Οι Τούρκοι κυκλώνουν τους αγωνιστές από παντού, τους περιορίζουν σ’ έναν ασφυκτικό κλοιό. 

   Στο πάνω μέρος του πίνακα βλέπουμε ότι έχει ανοίξει ο ουρανός. Ο ίδιος ο Χριστός παραστέκει τους πολιορκημένους Μεσολογγίτες, που αγωνίζονται γενναία για τα όσια και τα ιερά, για την πατρίδα και τις οικογένειές τους, και ευλογεί τον δίκαιο αγώνα τους. Στέλνει τους αγγέλους του για να στεφανώσουν τους ήρωες, επικροτώντας τη θυσία τους, και μοιάζει να ανοίγει την αγκαλιά του για να δεχτεί τις ψυχές τους. 

   Δυστυχώς, οι περισσότεροι Μεσολογγίτες έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Η ηρωική τους έξοδος όμως, όπως και οι σφαγές στη Χίο και τα Ψαρά, που αποτέλεσαν κι αυτές πηγή έμπνευσης για τους ζωγράφους, έγιναν αφορμή να ευαισθητοποιηθούν οι Ευρωπαίοι, ώστε να δουν θετικά τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Έτσι, η θυσία των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» δεν πήγε χαμένη. 

   Ο πίνακας, γεμάτος δράση και ένταση, προκαλεί τη συμμετοχή του θεατή και του δημιουργεί έντονα συναισθήματα, συγκίνηση και περηφάνια. 

Α. Χαράλαμπος - Α. Μενέλαος - Α. Γρηγόρης, Γ1

   Στον πίνακα του Θ. Βρυζάκη παρουσιάζονται οι αγωνιστές του Μεσολογγίου περικυκλωμένοι από τους Οθωμανούς. Στο πάνω μέρος του πίνακα βλέπουμε τον Χριστό να ανοίγει την αγκαλιά του για να υποδεχτεί τις ψυχές των Ελλήνων. 

   Ο πίνακας παρουσιάζει μια τραγική στιγμή και αποδίδει με επιτυχία την τρομερή ένταση της μάχης ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους. Μου δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα επειδή, παρόλο που οι ήρωες ξέρουν ότι θα πεθάνουν, συνεχίζουν να αγωνίζονται με όση δύναμη τους έχει απομείνει. Ιδιαίτερα με συγκινεί το ζευγάρι που εικονίζεται στον πίνακα. Ο άντρας και η γυναίκα γνωρίζουν ότι αυτές είναι οι τελευταίες στιγμές πού περνάνε μαζί και αποχαιρετιούνται με ένα φιλί…

Γ. Δήμητρα, Γ1

   Ο πίνακας απεικονίζει την ιστορική έξοδο του Μεσολογγίου. Συγκεκριμένα, παρουσιάζει τους γενναίους Έλληνες να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο τουρκικό στρατό. Οι ίδιοι γνωρίζουν ότι το εγχείρημά τους είναι αδύνατο, αλλά παρόλα αυτά αγωνίζονται και υπερασπίζονται την αγαπημένη τους πατρίδα. Παράλληλα, ο πίνακας δείχνει τους Τούρκους να περικυκλώνουν τους αγωνιστές, σφραγίζοντας τον ολοκληρωτικό χαμό τους. Ωστόσο, οι εκφράσεις στα πρόσωπα των πολεμιστών δείχνουν τεράστια ψυχική δύναμη και αποφασιστικότητα. Φαίνονται έτοιμοι είτε να ζήσουν ελεύθεροι είτε να πεθάνουν περήφανοι στη μάχη. Στο πάνω μέρος του πίνακα μπορούμε να δούμε τον Βασιλιά των ουρανών και γύρω του τους αγγέλους να παρακολουθούν τη μάχη και να είναι έτοιμοι να υποδεχτούν τους ήρωες στον παράδεισο. 

   Βλέποντας τον πίνακα, νιώθω υπερηφάνεια για τους προγόνους μου και για την πατρίδα μου. Επιπλέον, πιστεύω πως ο πίνακας αυτός συγκινεί όσους τον βλέπουν, είτε είναι Έλληνες είτε όχι, καθώς προβάλλει πανανθρώπινες και διαχρονικές αξίες. Ελπίζω οι αξίες αυτές να συνεχίσουν να αφυπνίζουν και να εμπνέουν τους Έλληνες σε δύσκολες καταστάσεις, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα... 

Δ. Βασίλης, Γ2