Στη μηχανή του χρόνου - Σχίσμα και Δ΄ σταυροφορία

Τα δραματικά γεγονότα του Σχίσματος των Εκκλησιών και της Δ΄ σταυροφορίας εμπνέουν τους μαθητές και τις μαθήτριες της Β΄ Γυμνασίου, που τα αποδίδουν με αφηγήσεις - "μαρτυρίες" ή σελίδες ημερολογίου, αναλαμβάνοντας ρόλο πρωταγωνιστή ή αφανούς ήρωα.

Ήμουν κι εγώ εκεί… στο Σχίσμα των δύο Εκκλησιών

   Ως ακόλουθος της παπικής πρεσβείας, έκανα το μακρύ ταξίδι ως την Κωνσταντινούπολη, που πάντα επιθυμούσα να δω από κοντά! Η Πόλη δε με απογοήτευσε. Είναι αντάξια της φήμης της, μια πόλη με ασύγκριτο μεγαλείο, μια πραγματική Βασιλεύουσα. Άλλα με απογοήτευσαν…

   Πίστευα πως ο στόχος της αποστολής μας ήταν να βρεθεί μια λύση. Περίμενα ότι ο αρχηγός μας, ο καρδινάλιος Ουμβέρτος, και ο πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος θα συζητούσαν σε καλό κλίμα, με κατανόηση και καλή διάθεση, ώστε να μπορέσουν να λύσουν τις διαφορές ανάμεσα στα δύο πατριαρχεία. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι διαφορές αυτές δεν ήταν αγεφύρωτες, με καλοπροαίρετο διάλογο και αμοιβαίες υποχωρήσεις όλα θα μπορούσαν να διορθωθούν. 

   Δυστυχώς, τόσο ο Ουμβέρτος όσο και ο Κηρουλάριος κράτησαν από την αρχή στάση αλαζονική και αδιάλλακτη. Φαινόταν ότι κανένας από τους δύο δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει πίσω… Σύντομα οι τόνοι ανέβηκαν, αμοιβαίες κατηγορίες εκτοξεύτηκαν και η οριστική ρήξη των δύο πατριαρχείων ήταν πλέον αναπόφευκτη. Στο εξής το πατριαρχείο της Ρώμης και αυτό της Κωνσταντινούπολης θα αντιπροσωπεύουν δύο χωριστές χριστιανικές εκκλησίες, την Ορθόδοξη και τη Ρωμαιοκαθολική. 

   Η απόφαση αυτή ρίχνει ήδη τη βαριά της σκιά στις σχέσεις Ανατολής και Δύσης. Ποιες θα είναι άραγε οι μακροπρόθεσμες συνέπειές της; Η Χριστιανοσύνη διχάστηκε και το σχίσμα των εκκλησιών δεν προμηνύει τίποτα καλό για το μέλλον…

Χ. Κατερίνα, Β4

Από το ημερολόγιο του πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου

Αγαπητό ημερολόγιο,

   Σήμερα συναντήθηκα με τους πρεσβευτές που έστειλε στην Κωνσταντινούπολη ο πάπας της Ρώμης… Αυτός, ένας άνθρωπος που έχει το θράσος να πιστεύει πως έχει τα πρωτεία στη Χριστιανοσύνη, πως έχει - άκουσον, άκουσον - το αλάθητο! Αρχηγός της πρεσβείας ήταν ο καρδινάλιος Ουμβέρτος… Αλαζόνας, όπως κι αυτός που τον έστειλε, φάνηκε από την αρχή πως δεν είχε καμία διάθεση για συνεργασία. Απέρριψε ασυζητητί τις απόψεις της ορθόδοξης εκκλησίας και απαίτησε να υποχωρήσουμε και να δεχτούμε τα λειτουργικά και δογματικά λάθη τους! 

   Οι μάσκες έπεσαν, φάνηκε ποιο είναι το πραγματικό πρόσωπο του πάπα και της εκκλησίας της Ρώμης! Κάτω από αυτές τις συνθήκες, κάθε συμβιβασμός ήταν προφανώς αδύνατος… 

   Πιστεύω πως οι Πατριάρχες, όπως και αδερφοί μας στα πατριαρχεία της Αντιόχειας, της Ιερουσαλήμ και της Αλεξάνδρειας θα πάρουν το δικό μας μέρος μετά το οριστικό σχίσμα μεταξύ της ορθόδοξης και της ρωμαϊκής εκκλησίας. Ειλικρινά λυπάμαι αυτούς τους αιρετικούς για την τιμωρία που θα τους στείλει ο Θεός για τα λάθη και για την αλαζονεία τους. 

Μιχαήλ Κηρουλάριος

Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης 

Τ. Βίκτορας, Β4

Από το ημερολόγιο ενός σταυροφόρου που πήρε μέρος στη Δ΄ σταυροφορία

14 Απριλίου 1204 

   Άλλη μια μέρα φρίκης… Η τρομερή σφαγή και η λεηλασία της πόλης που ήταν κάποτε το στολίδι της οικουμένης, της πόλης που είχα θαυμάσει τόσο όταν την πρωτοείδα, συνεχίζεται.

   Πήρα μέρος στη σταυροφορία γεμάτος ενθουσιασμό. Πίστευα πως ο στόχος μας, ο ιερός σκοπός μας, ήταν να διώξουμε τους άπιστους από τους Αγίους Τόπους. Θα κατακτούσαμε την Αίγυπτο και μετά την Ιερουσαλήμ. Αλλά τα πράγματα δεν έγιναν έτσι… Μυστικές συμφωνίες, πίσω από τις οποίες κρύβονταν τα οικονομικά συμφέροντα και η δίψα για εξουσία, που πάντα αποφασίζουν για την τύχη των απλών ανθρώπων, μας έφεραν μπροστά από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Αλλά ο βυζαντινός αυτοκράτορας, τον οποίο βοηθήσαμε να ξαναπάρει τον θρόνο του, είχε δώσει στους αρχηγούς μας υποσχέσεις που δεν μπορούσε να τηρήσει. Κι αυτοί αποφάσισαν να πάρουν από μόνοι τους αυτά που δεν τους είχαν δοθεί. Και πολλά περισσότερα…

   Αυτό που ακολούθησε την κατάληψη της Πόλης είναι απερίγραπτο. Οι σταυροφόροι, αυτοί οι υποτιθέμενοι στρατιώτες του Χριστού, άρχισαν να λεηλατούν ανελέητα κάθε τι που είχε συγκεντρωθεί δια μέσου των αιώνων στην Κωνσταντινούπολη. Τίποτα δεν είναι γι’ αυτούς ιερό: εκκλησίες, λείψανα, μνημεία τέχνης. Ό,τι μπορεί να μεταφερθεί φορτώνεται στα πλοία, κατευθείαν για τα παλάτια και τις εκκλησίες των δυτικών ηγεμόνων. Μέχρι και τα χάλκινα άλογα του Ιππόδρομου κατέβασαν. Ο τυφλός δόγης τα προορίζει για την πόλη του, τη Βενετία… Αλλά τη μεγαλύτερη ασέβεια την είδα στον κάποτε περίλαμπρο ναό της Αγίας Σοφίας. Έκοψαν σε κομμάτια την Αγία Τράπεζα, έφεραν μέσα στα πιο άγια μέρη της εκκλησίας μουλάρια και γαϊδούρια με σαμάρια, για να μεταφέρουν αυτά που άρπαξαν!

   Σαν να μην είναι αρκετές αυτές οι φρικαλεότητες, δεν είναι λίγοι αυτοί που μπαίνουν και σε σπίτια, που δε διστάζουν να σφάξουν αθώους για να τους ληστέψουν… Δε φοβούνται τον Θεό; 

   Είμαστε χειρότεροι από τους βάρβαρους, που υποτίθεται πως θα πολεμούσαμε. Μπορούμε να λεγόμαστε ακόμα Χριστιανοί; Ντρέπομαι… Ντρέπομαι που είμαι σταυροφόρος, που είμαι άνθρωπος. Ας μας συγχωρέσει ο Θεός…

Μ. Μαρία, Β2